Zona Hastalığı Nedir? Zona Bulaşıcı mı?

Zona Nedir?

Zona hastalığı, VZV adı verilen normalde su çiçeğine neden olan virüsün, sinir köklerinde vücutta sessiz halde beklerken stres, ateşli hastalık gibi bir nedenden dolayı aniden aktifleşmesi sonucu oluşur. Yani zona önceden su çiçeği geçirmiş kişilerde ortaya çıkabilir. Zona hastalığında genelde kırmızı bir zemin üzerinde içi su toplamış kesecikler görülür.

Bu döküntüler ortaya çıkmadan önce, o bölgede ağrı, kaşınma, yanma, karıncalanma gibi hisler görülebilir. Bu belirtilerden ortalama 2-3 gün sonra da döküntü başlar. Döküntü genelde çok şiddetli ağrıya neden olur. Zona genelde gövdenin veya yüzün tek tarafında görülür. Vücudun karşı tarafına geçmesi beklenmez.

Ancak bağışıklık sistemi bozuk olanlar veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlarda tüm vücutta yaygın olarak daha ciddi döküntüler oluşabilir. Zona döküntüleri 7-10 gün içerisinde kabuklanarak iyileşir. Ancak döküntü bölgesinde yara izi, leke gibi uzun süreli kalıcı durumlar görülebilir.

Zona, aşısı olmayanlara ve bağışıklık sistemi baskılanmış olanlara su çiçeği olarak bulaşabilir. Bulaştığında direkt olarak zona döküntüsü olarak ortaya çıkmaz.

Zona tedavisi, döküntülerin erken döneminde alınmalıdır. Bu süreçte bol su içilmeli ve olabildiğince dinlenilmelidir. Bunlara dikkat edilmediğinde “postherpetik nevralji” adı verilen durum oluşabilir.

Postherpetik nevraljide, döküntüler geçmiş olsa da, sinirlerdeki hasar nedeniyle aylar, yıllar gibi uzun süreler boyunca ağrı hissedilir. Zonanın halk arasındaki adı “gece yanığı”dır.

Zona Bulaşıcı mıdır? Zona Nasıl Bulaşır?

Zona daha önce su çiçeği geçirmemiş veya aşı olmamış kişilerde su çiçeğine neden olabilir. Ancak zona hastalığı şeklinde direkt olarak başkasına bulaşmaz. Zona döküntülerine doğrudan temas etmek veya zona hastalığı olan kişinin nefesi yoluyla bulaş görülebilir. Zona döküntüleri kabuklanmaya başladıktan sonra bulaşıcılık ortadan kalkar.

Zona Neden Olur?

Zona hastalığının nedeni su çiçeği geçirdikten sonra buna neden olan VZV virüsünün vücutta sessiz olarak beklerken stres, ateş gibi nedenlerle tekrar ortaya çıkmasıdır. VZV virüsünün tekrar aktifleşmesi ve zonaya neden olmasını kolaylaştıran bazı etkenler vardır:

1-) Yaş: Yaş, zona için en önemli risktir. Özellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde zona sıklığı oldukça artar. Hastaların ortalama %20’si 50-60 yaş arasında, %40’ı ise 60 yaş üzerindedir. 85 yaşına gelmiş birinde %50 oranında zona görülmesi beklenir. Döküntülerin yaygınlığı, şiddeti ve postherpetik nevralji sıklığı yaş ilerledikçe artar.

2-) Bağışıklık baskılanması: Bağışıklığı baskılanmış kişilerde VZV virüsünün ortaya çıkması ve zona hatalığına neden olması daha sıktır. Böbrek nakil hastaları, kanser hastaları bu grupta yer alır.

3-) HIV enfeksiyonu: HIV genelde cinsel yolla bulaşan ve bağışıklık sistemi hücrelerini azaltan bir virüstür. Bağışıklık sisteminin baskılanması da zona riskini arttırır.

4-) Kronik böbrek ve karaciğer hastalıkları: Kronik olarak böbrek yetmezliği veya siroz gibi karaciğer hastalığı olanlarda zona görülme riski bir miktar artmıştır.

Zona Belirtileri Nelerdir?

1-) Vücudun tek bir yarısında oluşan, kızarık bir zemin üzerinde vezikül adı verilen su kabarcıkları veya sert kabarıklıklar (papül)

2-) Döküntü yerinde şiddetli ağrı

3-) Döküntü yerinde kaşıntı

4-) Döküntü yerinde yanma ve karıncalanma

5-) Baş ağrısı

6-) Ateş

7-) Halsizlik

Yukarıdaki zona hastalığı belirtileri dışında göz bölgesini etkileyen zona şiddetli bir durumdur ve körlüğe kadar ilerleyebilir. Bu nedenle hızlıca tedavi edilmelidir. Göz bölgesinin tutulduğu hastalarda gözde ağrı, kızarma, çifte görme, karanlık görme gibi belirtiler oluşabilir.

Zona Hastalığı Tedavisi Nedir? Zona Hastalığı Nasıl Geçer?

Asiklovir, valasiklovir ve brivudin gibi etken maddeleri içeren, virüsü öldüren ve çoğalmasını engelleyen ilaçlar zona hastalığının ilk basamak tedavisidir. Zona ilacı hap yoluyla veya damardan verilebilir. Zona kremi ise genelde işe yaramamaktadır.

Göz bölgesinde zonası olan hastalar (oftalmik zona), bağışıklığı baskılanmış hastalar, yaygın zonası olan hastalarda hastaneye yatış yapılarak damar yoluyla tedavi etmek gerekir. Zona ilaçları 7-10 gün civarında kullanılır.

Bu süreçte bazı kremler kullanılarak enfeksiyon gelişmesinin önlenmesi ve yara iyileştirilmesi sağlanabilir. Çok şiddetli ağrısı olanlarda etkili ağrı kesiciler doktor kontrolünde kullanılabilir. Zona geçiren hastaların kesinlikle dinlenmesi ve bol su içmesi gerekir.

Zona Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular