Aktinik Keratoz Nedir? (Cilt Kanseri Öncülü)

Aktinik Keratoz Nedir?

Aktinik keratoz veya solar keratoz, saç olmayan kafa derisi, yüz, kulak, kol gibi güneş gören yerlerde oluşan, epidermis adı verilen derinin üst tabakasındaki hücrelerin atipik çoğalmasıdır.

Aktinik keratoz, premalign olarak adlandırılan kanser öncesi bir lezyondur. Tedavi edilmediğinde ve güneşe temas devam ettiğinde skuamöz hücreleri karsinom adı verilen bir cilt kanserine ilerleyebilir.

Deri üzerinde kızarık, pullu, kepekli, lekeler veya kalkık deri bölümleri olarak gözükür. Açık tenli kişilerin güneşe karşı hassasiyeti daha fazla olduğu için aktinik keratoz daha sık görülür.

Aktinik Keratoz Nedenleri

Güneş ışığı: Güneş ışığına uzun süre ve korunma olmadan maruz kalınması aktinik keratozun esas sebebidir.

Güneş ışığı bir kanser baskılayıcı gen olan p53 mutasyonuna neden olabilir. Aktinik keratoz hastalarının da ortalama %30-50’sinde p53 geninde bozukluk tespit edilmiştir.

Açık ten: Açık tenli kişilerde güneş ışığının deri üzerinde hasar yaratması daha kolaydır. Bu nedenle aktinik keratoz açık tenli insanlarda daha sık görülür.

Güneş yanığı: Yapılan çalışmalarda, hayatta bir kere bile güneş yanığı geçiren kişilerde aktinik keratoz oluşma riskinin arttığı bulunmuştur. Bu nedenle yaz aylarında güneşten korunmak çok önemlidir.

Kellik: Saçlar güneş ışığına karşı saçlı deriyi koruyucu bir etki gösterir. Bu yüzden kel olan kişilerde saçlı deri direkt olarak güneşe açık olduğu için aktinik keratoz daha sık görülür.

Cinsiyet: Erkeklerde aktinik keratoz kadınlardan daha sık görülür.

Genetik hastalıklar: Kseroderma pigmentozum, Bloom sendromu gibi DNA onarım bozukluğuna neden olan genetik hastalığı olan kişiler güneş ışığına karşı çok daha fazla hassas olduğu için aktinik keratoz ve diğer cilt kanserleri riski çok fazla artmıştır.

Aktinik Keratoz Belirtileri

Aktinik keratoz tipik olarak, kel kişilerde kafa derisi, boyun, el sırtı ve kolların dış kısmı gibi güneşe maruz kalan bölgelerde tek veya çoklu lezyonlar olarak gelişir.

Aktinik keratoz olan derinin çevresi genelde sarı, soluk renklidir. Sivilce benzeri döküntüler, damar çatlakları ve kuruluk vardır. Bunlar güneş hasarının belirtileridir.

Genelde hastaların hiçbir şikayeti yoktur. Ancak bazı hastalarda yanma, batma gibi belirtiler görülebilir.

Aktinik keratozun birkaç farklı çeşidi vardır:

●Klasik aktinik keratoz: Aktinik keratozun klasik formu kızarık, kepekli, ciltten hafif kabarık lekeler şeklindedir. Lezyonlar tipik olarak birkaç milimetre ile 2 cm çapında arasında değişir. Bazen lezyonlar daha büyük olabilir.

●Hipertrofik aktinik keratoz: Hipertrofik aktinik keratozda kızarık cilt üzerinde kalın, kabarık, sert bir döküntü görülür.

●Atrofik aktinik keratoz: Atrofik aktinik keratoz, deriden kabarık değildir. Lezyonlar pürüzsüz, kırmızı leke şeklindedir.

●Kutanöz horn içeren aktinik keratoz: Kutanöz horn, yüksekliği kalınlığından büyük olan deriden sert bir çıkıntıdır. Bazı aktinik keratozlar nadiren bu şekilde görünebilir.

●Pigmente aktinik keratoz: Pigmente aktinik keratozlar, diğer aktinik keratozlara göre daha koyu lekeler olarak görülür. Lezyonlar 1.5 cm’den daha büyük olabilir. Pigmente aktinik keratozlar, güneş lekeleriyle karışabilir.

●Aktininik keilit: Aktinik keilit, dudakta oluşan aktinik keratozlar için kullanılan bir terimdir. Aktinik keilit genelde alt dudakta oluşur ve hastalar sürekli dudak kuruluğundan şikayetçi olur. Dudak üzerinde çatlamalar ve yaralar da oluşabilir.

Aktinik Keratoz Kendiliğinden Geçer mi?

Aktinik keratoz kendiliğinden gerileyebilir. Yapılan çalışmalarda bir yılda ortalama %20 hastada aktinik keratozun kendiliğinden kaybolduğu tespit edilmiştir.

Ancak genelde sonraki 1-2 yıl içinde lezyonlar tekrarlar. Ayrıca aktinik keratozu olan hastalarda ortalama binde 1 ila yüzde 3 arasında değişen oranlarda deri kanserine ilerleme olasılığı olduğu için var olan lezyonlar tedavi edilmelidir.

Aktinik Keratoz Tedavisi

Aktinik keratoz tedavisinde birden fazla tedavi seçeneği bulunur.

Florourasil içeren kremler: Yüz veya kafa derisinde birden çok aktinik keratozu olan hastalarda ilk sırada tercih edilen tedavilerden biri efudix gibi florourasil içeren kremlerdir.

Bu kremler günde 1 veya 2 kez ortalama 2-4 hafta boyunca lezyon üzerindeki pürtük his gidene kadar kullanılır.

Salisilik asit içeren kremler: Verrurol gibi florourasil ve salisilik asiti birlikte içeren kremler aktinik keratoz tedavisinde kullanılabilir.

İmikuimod: Aldara gibi imikuimod içeren kremler diğerlerine göre daha nadir olsa da aktinik keratoz tedavisinde kullanılabilir.

Bu kremler genelde haftada 2 gün sürülür ve yüzde 8 saat tutularak yıkanır.

Diklofenak içeren kremler: Diklofenak normalde ağrı kesici bir maddedir. Ancak aktinik keratoz tedavisinde de ortalama 2-3 ay boyunca günde 2 kere kullanılabilir.

Kriyoterapi: Soğuk gaz uygulaması olarak bilinen kriyoterapi 15-20 günde bir lezyonlar geçene kadar aktinik keratoz tedavisinde kullanılabilir.

Diğer tedaviler: Lazer tedavileri, retinoik asit içeren kremler, tirbaninulin içeren kremler, kalsipotriol içeren kremler diğer aktinik keratoz tedavilerindendir.