PUVA Tedavisi Nedir?
PUVA Tedavisi Nedir?
PUVA (Psoralen Ultra-Violet A) veya fotokemoterapi, sedef, atopik dermatit gibi birçok cilt hastalığında kullanılabilen bir çeşit ışık tedavisidir.
PUVA tedavisinde hasta ilk önce “psoralen” adı verilen bir çeşit A vitamini türevi maddeye maruz bırakılır. Daha sonra ultraviyole ışık (UVA) verilerek tedavi gerçekleştirilir. En sık kullanılan psoralen türü de “8-metoksipsoralen”dir. Genellikle tedavi haftada 2 veya 3 gün yapılır.
PUVA tedavisinin birden fazla türü bulunur. Bu türler, hastalığın türü, yaygınlığı ve hastanın durumuna göre belirlenir.
Oral PUVA
Oral PUVA tedavisinde, öncelikle hasta metoksalen kapsül içer. Ortalama 2 saat sonra da kabin içinde ışık altına alınarak tedaviye başlanır. Hastanın gözlerini radyasyona maruz kalmaktan korumak için daima gözlük takması gerekir.
Genellikle tüm vücudun ışık tedavisinden etkilenmesi için iç çamaşır dışında hasta çıplak kalır. Ancak erkeklerde, sperm kalitesinin azaltabildiği için alüminyum folyo gibi ışığı yansıtan ürünler de kullanılabilir.
UVA lambaları, yaklaşık bir dakikadan başlayıp yarım saate kadar uzayarak artan süreler boyunca uygulanır. Daha uzun tedavi sürelerinde fazla ısınma olabileceği için kabini soğutmak için fanlar kullanılır.
Banyo PUVA
Banyo PUVA’da hasta, litrede 1-5 mg MOP ilacı bulunan, 37 derece vücut ısısında su bulunan banyo küvetine girer. Ortalama 15-20 dakika küvette bekler ve hafif kurulanarak ultraviyole ışık veren kabine girer.
Küvetten çıktıktan hemen sonra ışık altına girilmelidir. Çünkü verilen ilaç cilt üzerinde en fazla 30 dakika kalır. Bu süreden sonra etkili düzeyde tedavi mümkün değildir.
Topikal PUVA
Topikal PUVA, el, ayak, saçlı deri gibi tek bir alanda bulunan bölgeye tedavi uygulanmasıdır. Bu belirli alana uygulanan tedavi krem ve banyo PUVA gibi birçok yöntemle gerçekleştirilebilir.
Krem PUVA’da el-ayak gibi bölgelere 8-MOP içeren kremler sürülür. 30-40 dakika içinde de UVA ışını verilir.
PUVA Tedavisi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
PUVA tedavisi birçok hastalık için kullanılabilir. Ama dünya çapında FDA tarafından onaylanan üç hastalık bulunur:
- Sedef hastalığı (Sedef hastalığı nedir, nasıl geçer?)
- Atopik dermatit
- Vitiligo (Vitiligo nedir, nasıl tedavi edilir?)
PUVA tedavisi uygulanabilecek diğer hastalıklar ise şunlardır:
- Mikozis fungoides
- Kutanöz T hücreli lenfomalar
- Saçkıran
- Parapsöriazis
- Pitriyazis rubra pilaris
- Seboreik dermatit
- Polimorf ışık erupsiyonu
- Liken planus
- Kronik ürtiker
- Mastositoz
- Well’s sendromu
- Darier hastalığı
- Morfea
- Prurigo nodülaris
PUVA Tedavisi Zararları
PUVA birçok hastalıkta etkili bir tedavi seçeneği olsa da bazı yan etkileri bulunmaktadır.
Yanık: Tedavi sırasında 24 saatten daha az süren, hafif kızarıklık beklenen bir durumdur. Ancak aşırı dozda veya UVA ışınına karşı hassaslaştırıcı bir ilaç kullanımı durumunda ciltte yanık oluşabilir.
Yanık genelde ilk 2 veya 3 tedaviden sonra oluşur. Açık tenli kişilerde oluşma olasılığı daha yüksektir. Deride su toplaması, fazla reaksiyon görülmesi durumunda tedaviye ara verilir veya doz düşülerek devam edilebilir. Yanık oluşması durumunda, nemlendiriciler, kortizonlu kremler ve ağrı kesiciler kullanılabilir.
Kaşıntı: Tedaviden sonra ciltte geçici hafif kaşıntı ve batma hissi sık görülür. Bunun en sık nedeni cildin kuru kalmasıdır. Bu nedenle sık sık, gliserol bazlı nemlendiriciler kullanılmalıdır. Ayrıca antihistaminik adı verilen kaşıntı ilaçları da kullanılabilir.
Mide bulantısı: Ağız yoluyla psoralen içeren hapın alınması ile yapılan PUVA tedavisinde, mide bulantısı oldukça sık görülür. Bunu azaltmak için ilaç yemeklerle ve süt ile birlikte içilebilir.
Ciltte bronzlaşma: Ciltte tedavideki ışığa bağlı veya güneşe bağlı koyulaşma görülebilir. Güneşe karşı hassas olan cildi korumak için düzenli ve doğru güneş kremi kullanılmalıdır. UVA ışınına bağlı olan bronzlaşma genelde birkaç ay içinde düzelir.
Göz hasarı: Gözler UV radyasyonundan korunmazsa keratit meydana gelebilir. Gözde kızarıklık, ağrı, kumlu görme oluşur. Bu nedenle tedavi sırasında özel gözlük takılmalıdır.
Cilt kanseri: Uzun süre PUVA tedavisi alınması durumda ciltte kırışıklık, damar çatlağı, çil gibi iyi huylu durumlar veya SCC, BCC, melanom gibi cilt kanserleri oluşabilir. Ancak düzgün şekilde güneş kremi kullanılması, hayat boyu seans sayısının 150-200’ü geçmemesi, doktorun düzenli aralıklarla tüm vücudu muayene etmesi durumunda oldukça nadir olarak ortaya çıkar.
Gebelik: Normalde gebe kişilerde zorunlu durumlarda ışık tedavisi kullanılabilir. Ancak dar bant UVB adı verilen ilaçsız fototerapi daha uygundur. PUVA tedavisinde verilen A vitamini türevi ilaç bebekte ölüm veya sakatlığa neden olabilir.
