Vitiligo Nedir? Neden Olur? Tedavisi Nedir? (Resimli)

cildiye_hekimi

Eylül 6, 2023
7 dakika okuma süresi

İçindekiler

Vitiligo Nedir?

Vitiligo halk arasındaki adıyla “ala hastalığı” , cilde rengini veren melanin pigmentinin kaybolması sonucunda cilt renginde beyazlaşma görülmesi durumudur.

Vitiligo her insanda meydana gelebilir. Ancak koyu tenli kişilerde beyazlık daha fazla fark edileceği için daha çok göze batar.

Vitiligo hastalığı olan kişilerde vücudun çeşitli bölgelerinde cilt rengi kaybı oluşabilir. Bu beyazlamalar genellikle simetriktir. El, diz, ağız çevresi, saçlar, kirpikler gibi birçok bölge hastalıktan etkilenebilir.

Vitiligo, şeker hastalığı, iltihaplı romatizma, tiroid hastalıkları gibi durumlarla ilişkili olabilir. Bu hastalıklar vitiligosu olan kişilerde daha sık görülür.

Vitiligo bir kez oluştuktan sonra genellikle ömür boyu süren bir durumdur. Tedaviler ile hastalığın ilerlemesi durdurulmaya çalışır. Tekrar cildin eski haline gelme olasılığı ise ortalama yüzde 10 ila 20 arasındadır.

Vitiligo Belirtileri

Vitiligonun belirtisi cilt üzerinde beyaz lekelerin ortaya çıkmasıdır. Beyazlama dışında genelde bir şikayet olmaz. Bu beyaz alanlara tıpta “depigmente” adı verilir.

Vitiligo genelde yüz, kollar, ayaklar ve eller gibi çok fazla güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkmaya başlar. Ancak göbek, koltuk altı gibi güneş görmeyen bölgelerde de başlayabilir.

Vitiligo’nun diğer belirtileri şunlardır:

1-) Saçlarda beyazlama

2-) Kirpik veya kaşlarda beyazlama

3-) Burun ve ağız çevresinde beyazlama

Vitiligo Çeşitleri

Segmental olmayan vitiligo: Vitiligo’nun en yaygın türü olup genellikle vücudun her iki yanında cilt beyazlaşması ortaya çıkar. İlk belirtiler ellerde, parmak uçlarında, bileklerde, göz veya ağız çevresinde veya ayaklarda ortaya çıkabilir.

Segmental olmayan vitiligo da beyazlamanın ortaya çıkma şekline bağlı olarak alt tiplere ayrılır.

Yüzde, ellerde ve ayaklarda görülen akrofasiyal vitiligo; ağız, burun ve cinsel organların iç kısımlarını etkileyen mukozal vitiligo; vücudun sadece birkaç bölgesinde oluşan lokalize veya fokal vitiligo ve cildin yüzde 80 ila 90’ını kapsayabilen formuna da generalize vitiligo adı verilir.

Segmental vitiligo: Bu tipte, beyaz lekeler genellikle vücudun sadece bir tarafında ortaya çıkar. Saç renginin kaybı daha yaygındır.

Segmental vitiligo küçük yaşta başlayabilir. 6 ay-2 yıl içerisinde hızla yayılır ve daha sonra ilerlemesi durabilir.

Nadir durumlarda vitiligonun bu formu yıllar sonra tekrar aktif hale gelebilir. Vitiligo hastalarının yaklaşık yüzde 5 ila 16’sı segmental vitiligodur.

Ayrıca segmental olmayan ve segmental vitiligonun bir kombinasyonu olan mix vitiligo da görülebilir.

Vitiligo, görünüm dışında ciddi psikolojik sıkıntıya da neden olabilir. Vitiligosu kıyafetle kapanmayan görünür bölgelerde olan kişilerde özgüven, güven ve sosyal kaygı sorunları daha sıktır.

Vitiligo Neden Olur?

Vitiligonun nedeni bağışıklık sisteminin anormal çalışması sonucu derinin kendi renk hücrelerine saldırıp harap etmesidir.

Bağışıklık sisteminin melanosit adı verilen renk üreten hücrelere saldırmasının nedeni tam olarak anlaşılmasa da birkaç risk faktörü bulunmaktadır:

Aile Öyküsü: Ailede vitiligo tanısı olan kişilerin olması hasta da vitiligo olma riskini arttırır. Vitiligo hastalarının yüzde 20’sinde en az bir yakın akrabada hastalık bulunmaktadır.

Genetik: Başta NLRP1 ve PTPN22 adı verilen genler olmak üzere vitiligo ile ilişkili olabilecek 30’dan fazla gende mutasyon tespit edilmiştir. Bu genlerdeki anormallik bağışıklık sisteminin anormal çalışmasına neden olabilir.

Çevresel tetikleyiciler: Vitiligo oluşması çevresel bazı faktörler tarafından tetiklenebilir.

Potansiyel tetikleyiciler güneş yanığı, belirli kimyasallara maruz kalma ve cilt travmasıdır. Bu durumlar var olan vitiligonun artış göstermesine de neden olabilir.

Diğer otoimmün hastalıklar: Sedef hastalığı, sistemik lupus eritematozus, Hashimoto hastalığı, saçkıran, romatoid artrit, tip 1 diyabet gibi bağışıklık sisteminin anormal çalıştığı diğer otoimmün hastalıkları olan kişilerde vitiligo da daha sık görülür.

Vitiligo Teşhisi

Vitiligo teşhisi doktorun beyaz lekeleri görmesi ve wood lambası adı verilen aletle bakması sonucu koyulabilir. Ancak arada kalınan ve emin olunamayan durumlarda biyopsi uygulanabilir.

Bunun dışında diğer otoimmün hastalıkların tanısı için kan testi, ultrason gibi yöntemlere de gerek duyulabilir.

Vitiligo Tedavisi

Vitiligo tedavisinde amaç var olan beyazlıkların ilerlemesini engellemek ve olabildiğince ciltte koyulaşma sağlamaktır. Tedaviler ile cildin eski rengine dönme olasılığı görece düşüktür.

Vitiligo Kremi: Vücudun tek bir yerinde veya küçük bir alanında beyazlaşma olması durumunda ilk aşamada krem tedavileri uygulanır.

Vitiligo kremi olarak “Tacrolin” gibi “Takrolimus” içeren kremler, “Elidel” gibi “Pimekrolimus” içeren kremler, “D vitamini” ve “kortizon” içeren kremler kullanılabilir.

Bu kremler genelde sabah akşam kullanılır. Birer hafta olarak dönüşümlü olarak kullanımı da mümkündür.

Kortizon içeren hap ve iğneler: Kortizon içeren hap ve iğneler, hızla yayılan vitiligo durumunda ilerleyişi hızlıca durdurmak için kısa süreli olarak kullanılabilir.

Işık Tedavisi: “Fototerapi” olarak da bilinen ışık tedavisi, vitiligoda sıkça kullanılmaktadır. Dar bant UVB adı verilen ışık tedavisi en sık kullanılandır. Bunun yanında PUVA adı verilen fototerapi de kullanılabilir. Işık tedavileri genelde haftada 3 kez uygulanır.

Ruxolitinib: Opzelura olarak bilinen ruxolitinib içeren kremler, vitiligo tedavisinde son dönemlerde kullanılan bir ilaçtır. Bu krem, bağışıklık sisteminin anormal çalışmasını düzenleyerek baskılar. Hastaların yüzde 50’sinde ilacın bir yıl kullanılması sonrası kayda değer düzelme görülür.

Monobenzon: Monobenzon içeren kremler, vitiligosu neredeyse tüm vücutta olan hastalarda kalan koyu renkli normal cildi de beyazlatıp eşitleyen bir ilaçtır.

Vitiligoda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vitiligonun başlamasının engellenmesi mümkün değildir. Ancak var olan beyazlıkların artmasını engellemek için tedavinin yanında dikkat edilmesi gereken durumlar bulunur:

1-) Güneş günlerde 2-4 saatte bir yenilenmek üzere güneş kremi kullanılmalıdır.

2-) Mümkün oldukça 11.00-16.00 arası güneşe çıkılmamalıdır.

3-) Dışarıda gölgede kalınmaya çalışılmalıdır.

4-) Güneşten koruyucu şapka ve kıyafetler giyilmelidir.

5-) Vitiligo cilt travması ile tetiklenebilir. Bu duruma tıpta “Koebner pozitif” adı verilir. Bu nedenle dövme gibi cildi travmatize edecek işlemlerden kaçınılmalıdır.

Vitiligo ve Cilt Kanseri Riski

Vitiligoda derideki melanin pigmenti yok olur. Melanin güneşin zararlı ışınlarından vücudu koruyan bir yapıdır. Bu nedenle vitiligo hastalarında cilt kanseri oluşma ihtimali diğer kişilerde bir miktar daha yüksektir.

Vitiligo Olmayan Beyaz Lekeler

Her beyaz leke vitiligo değildir. Ciltte beyaz lekelere yol açan birçok farklı hastalık bulunur. Bunlar doktor tarafında muayene edilerek ayırt edilebilir. Ciltte beyaz lekelere yol açabilen hastalıklar şunlardır:

1-) Pitriyazis alba

2-) Kimyasal beyazlatıcılara maruz kalma (Kimyasal lökoderma)

3-) Halo nevüs (Bir tür ben)

4-) Liken striyatus albus

5-) Liken skleroz

6-) Skleroderma (Morfea)

7-) Diskoid lupus

😎 Sarkoidoz

9-) Hipopigmente mikozis fungoides

10-) Pitriyazis versikolor

11-) Vitamin eksiklikleri

12-) Bazı ilaçlar