Ayak Mantarı Nedir? Ayak Mantarı Nasıl Geçer?

cildiye_hekimi

Ağustos 11, 2023
7 dakika okuma süresi

İçindekiler

Ayak Mantarı Nedir?

Ayak mantarı, toplumda “mayasıl” olarak bilinen, oldukça sık görülen ve can sıkıcı olabilen bir cilt enfeksiyonudur. Ayak mantarının en sık nedeni dermatofit adı verilen mantarlardır. En sık neden olan mantar türü ise “Trichophyton rubrum“dur.

Bu mantarlar ayak mantarı dışında tırnak mantarı, kasık mantarı, vücut mantarı gibi birçok farklı vücut bölgesinde enfeksiyon oluşturabilirler.

Ayak mantarı genelde yetişkinlerde görülür. Ancak evde anne, baba gibi kişilerde ayak mantarı olması durumunda, ortak terlik kullanımı gibi nedenlerden dolayı çocuklarda da ayak mantarı oluşabilir.

Ayak mantarı belirtileri, ayak yan kısmında, ayak altında ve parmak aralarında beyaz, sulu, kötü kokulu kepekler, çatlaklar ve kalınlaşmalardır. Ayak mantarı en sık 4 ve 5. parmak arasında görülür.

Ayak mantarının oluşmasındaki en büyük neden ayağın sürekli ıslak kalması, ıslandıktan sonra iyice kurulanmaması, aşırı terlemesi ve ayakkabı içerisinde uzun süre kalmasından dolayı nemli kalmasıdır. Ayak mantarı nemli ortamda çok daha hızlı ürer ve yayılır.

Ayak mantarı tedavisinde mantar kremleri, spreyleri veya haplar kullanılabilir. Bulaşıcı olduğu için ortak eşyalar ayrılmalıdır. Ayak mantarına eşlik eden diğer mantarlar da tedavi edilmelidir. Yoksa ayak mantarı tedavisi yapılsa bile tekrar bulaşma olacağından tam iyileşme sağlanamaz.

Ayak Mantarı Neden Olur?

Ayak mantarının en sık sebebi nemli ortamdır. Ayakların kurulanmaması ve ayakkabı içinde uzun süre kalması mantarın artmasını sağlar. 25-37 derece aralığında ve havasız ortamda ayak mantarı hızlıca üreyebilir.

Uzun, sıkı çorap giyilmesi, hava almayan kapalı ayakkabı tercih edilmesi, havuz veya deniz sonrası ayakların kurulanmaması, sıcak ve nemli bir iklimde yaşamak ayak mantarı oluşma olasılığını arttırır.

Ayrıca yaşlı kişilerde ve şeker hastalarında ayak mantarı hem daha çok oluşur hem de oluştuktan sonra tedavi olunmadığında enfeksiyon “selülit” adı verilen daha ciddi bir duruma dönüşebilir.

Ayak Mantarı Çeşitleri (Resimli)

Ayak mantarının birkaç farklı çeşidi bulunabilmektedir.

İnterdijital tinea pedis: Bu tür ayak mantarında, parmak aralarında beyaz renkli kaşıntılı kepekler, pullanmalar ve kalınlaşmalar görülür.

Hiperkeratotik (mokasen tipi) tinea pedis: “Hiperkeratotik tinea pedis”de ayak tabanlarında, yanlarında yaygın, ince deri soyulmaları ve kalınlaşmalar vardır. Ayrıca bu bölgelerde kızarıklık da görülebilir.

Vezikülobüllöz (iltihaplı) tinea pedis: “Vezikülobüllöz tinea pedis”de, özellikle ayağın iç yan kısmında, kaşıntılı, bazen ağrılı, su kabarcıkları ortaya çıkar. Kızarıklık diğer ayak mantarı çeşitlerinden genelde daha fazladır. Halk arasında “kabarcıklı ayak mantarı” olarak bilinen ayak mantarı türü vezikülobüllöz tinea pedistir.

Ayak Mantarı Belirtileri Nelerdir?

Ayak yanında ve altında soyulma
Ayak yanında, üstünde veya altında küçük su kabarcıkları veya kırmızı kabartılar
Ayak parmak arasında beyaz renkli kalınlaşmalar
Ayakta kötü koku
Ayakta çatlamalar ve yaralar
Ayak derisinde kaşınma
Ayakta yanma hissi
Ayak derisinde akıntı
Tırnak mantarı eşlik ediyorsa tırnakta kalınlaşma, şekil ve renk değişikliği

Ayak Mantarı Nasıl Geçer? Ayak Mantarı Tedavisi Nedir?

Tedavide ayak mantarı kremi, spreyi veya ayak mantarı ilacı kullanılabilir. Tırnakta değişikliğin olmadığı yani tırnak mantarının eşlik etmediği durumlarda genelde düzenli kullanılan ayak mantarı kremi yeterli olur.

Ayak mantarı kremi sabah-akşam olacak şekilde mantarlı olan ayak parmak arası, yanı, üstü gibi her yere sürülür. Ayak mantarı kremlerinin içinde “nistatin” , “itrakonazol” , “naftitin” gibi maddeler bulunur. Bunlardan herhangi biri tedavide verilebilir. Ancak bir süre sonra eğer ayak mantarında iyileşme işareti yoksa ayak mantarı kremi doktor tarafından değiştirilerek başka kreme geçilebilir.

Ayak mantarı kremi en az 1 ay kullanılmalı ve ayaktaki tüm belirtiler geçtikten sonra 2 hafta kadar kreme devam edilmelidir.

Şiddetli ayak mantarı olanlarda, ayak mantarının üstüne başka enfeksiyonlarında binmesi durumunda, ayakta ağrı, sıcaklık artışı gibi belirtiler eşlik ettiğinde veya tırnak mantarı gibi mantar türleri de varsa krem tedavisinin yanında hap tedavisi de gerekebilir.

Ayak mantarı ilacı içerisinde de en sık olarak “itrakonazol” ve “terbinafin” etken maddeleri bulunur. Bu ilaçlar hastanın kullandığı başka uzun süreli ilaç varlığında etkileşim yaratabilir. Bu nedenle cildiye doktoru kullanılan ilaçlarla zararlı etkileşim yapmayan ayak mantarı ilacını tercih eder.

Ayak Mantarında Tedavisinde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Hem ayak mantarı tedavisinde hem de ayak mantarının tekrarlamaması için dikkat edilmesi gereken noktalar vardır.

Ayaklar her gün yıkanmalı ancak kesinlikle kurulanmalıdır.
Ayaklar havlu ile değil kuru peçete ile tek seferlik kurulanmalı ve atılmalıdır.
Özellikle yaz aylarında kapalı ayakkabı giyilmemeli, sıkı çoraplar tercih edilmemelidir.
Çorap giyilmesi gerekiyorsa pamuklu olanlar tercih edilmeli, günlük değişilmelidir.
Çorap, terlik, tırnak makası, havlu gibi kişisel eşyalar kimseyle paylaşılmamalıdır.
Tırnaklar düzenli olarak kesilmelidir.
Eskimiş ayakkabılar değiştirilmesi veya ayakkabı içine de ayak mantarı spreyleri sıkılarak mantarlar öldürülmelidir.
Yüzme havuzu gibi ortak alanların temizliğine dikkat edilmeli, ortak terlikler giyilmemelidir.
Tırnak mantarı, kasık mantarı, vücut mantarı gibi başka bölgelerde bulunan mantarlar da tedavi edilmelidir.

Ayak Mantarı Bulaşıcı mıdır?

Ayak mantarı oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Özellikle aynı evde ayak mantarı olan kişilerde eşyalar ortak kullanıldığında aile içine geçiş sıklıkla görülür.

Ayak mantarı vücut içinde başka bir bölgeye, insandan insana direk temas yoluyla, ortak eşya kullanımıyla veya hayvandan insana bulaşabilir.

Özellikle havuz, plaj, hamam gibi halka açık alanlardaki ortak havlu, terlik kullanımında bulaşıcılık sık görülür.

Ayak Mantarı Kendiliğinden Geçer mi?

Ayak mantarı kendiliğinden geçmez. En fazla şiddeti dönem dönem azalır. Ancak özellikle nemli havalarda, ayağın ıslak kaldığı dönemlerde kaşıntı, döküntü gibi belirtiler tekrar artış gösterir. Bu nedenle ayak mantarı olan kişilerin vakit kaybetmeden tedavi alması gerekir. Tekrar bulaşın engellenmesi için de terlik, havlu gibi kişisel eşyalar ayrılmalı ve ayak ıslak, nemli bırakılmamalıdır.

Ayak Mantarı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Ayak mantarı için gidilmesi gereken bölüm “Deri ve Zührevi Hastalıklar”dır.

Ayak Mantarı İlacı

Ayak mantarı için krem, hap ve cila tedavileri kullanılabilir. Mantar ilaçları, tırnakta da mantar olup olmaması, vücutta mantar olup olmaması gibi durumlara göre doktor tarafından seçilerek kullanılır. Ayak mantarı ilacı kullanılan ilaçlardan bazıları şunlardır: