Ürtiker Nedir? Kronik İdiyopatik Ürtiker Belirtileri

Ürtiker Nedir? Ürtiker Ne Demek?

Ürtiker, halk arasında “kurdeşen” olarak bilinen alerjik bir hastalıktır. Ürtiker belirtileri, deriden kabarık kızarıklıklar ve kaşıntıdır. Kabarıklıklar yuvarlak, oval veya yılansı şekilde olabilir. Büyüklükleri de 1 cm kadar küçük olabileceği gibi birkaç cm kadar büyüyedebilir.

Ürtiker döküntüleri 24 saat içinde kaybolur ancak başka bir yerde aynı şekilde ortaya çıkabilir ve geçtikten sonra iz bırakmaz. Eğer döküntü aynı yerde 24 saatten fazla kalıyorsa, ağrı varsa ve geçtikten sonra iz bırakıyorsa “ürtikeryal vaskülit” adı verilen durum olabilir. 1.5 aydan daha uzun süren ürtiker, “akut ürtiker” olarak bilinirken 1.5 aydan uzun olan “kronik idiyopatik ürtiker” olarak adlandırılır.

Akut ürtiker nedeni en sık ilaçlardır. Bunun dışında besin, ot gibi maddelere karşı da alerjik reaksiyon gelişebilir. Bu maddeler dışında belirli durumlara karşı gelişen ürtiker türleri de bulunur. Sıcak ürtikeri, soğuk ürtikeri, basınç ürtikeri, kolinerjik ürtiker, solar ürtiker (güneş ürtikeri) bunlardan bazılarıdır.

Kronik idiyopatik ürtikerde ise genelde alerjik olunan bir madde bulunmaz ve vücut kendiliğinden kurdeşen döker. Bu nedenle tedavisi daha zor ve uzundur.

Ürtiker hastalığında kanda IgE adı verilen madde genelde yüksektir. IgE, vücutta alerjik bir durum olduğunu doğrular.

Akut ürtiker tedavisinde, alerji gelişen maddeden uzak durmak en önemli noktadır. Bunun yanında antihistaminik adı verilen alerji ilaçları kullanılır. Kronik idiyopatik ürtikerde ise hap tedavilerinin yanında iğne tedavisi gerekebilir.

Ürtiker hastalığına bazen anjiyoödem adı verilen durum da eşlik edebilir. Anjiyoödemde dudakta, dilde, yüzde, göz etrafında şişme görülür.

Anafilaksi de ürtikerin ileri aşamasında görülebilen nadir bir durumdur. Anafilakside nefes darlığı, karın ağrısı, tansiyon düşmesi gibi daha ciddi belirtiler görülür ve ölümcül olabilir.

Ürtiker Neden Olur?

Ürtikerin ana nedeni alerjik bir reaksiyondur. Bu alerjik reaksiyon en sık ilaca karşı oluşurken, besin, enfeksiyon, böcek sokması gibi ürtiker nedenleri de olabilir. En sık ürtikere neden olan ilaçlar ağrı kesiciler ve antibiyotiklerdir ancak her türlü ilaç ürtiker nedeni olabilir.

Gıda olarak süt, yumurta, yer fıstığı, ağaç yemişleri, soya ve buğday çocuklarda ürtikere neden olan en yaygın besinlerdir. Yetişkinlerde ise balık, kabuklu deniz ürünleri, ağaç yemişleri ve yer fıstığı en sık suçlananlardandır. Akdeniz bölgesi ve Akdeniz ülkelerinde şeftali de sık ürtikere neden olan meyvelerden biridir. Paketli gıdalardaki katkı maddeleri de ürtikeri sıklıkla tetikleyebilir.

Sıcak, soğuk, basınç, terleme, egzersiz, güneş, titreşim gibi özel nedenlere bağlı “fiziksel ürtiker” adı verilen ürtiker çeşitleri de vardır. Stres ürtikeri tetikleyen önemli nedenlerden biridir.

Daha nadir olarak lateks, deterjan, sabun, şampuan gibi ürünler de ürtikere neden olabilir. Ancak bu tarz dokunma yoluyla oluşan reaksiyonlar genelde egzama şeklinde kendini gösterir.

Çok nadir olarak “progesteron” adı verilen kadınlarda bulunan hormon da ürtiker nedeni olabilir. Progesteron nedenli ürtiker, adet döneminin ikinci yarısında kendiliğinden olabileceği gibi doğum kontrol hapları nedeniyle de olabilir.

Ürtiker Tedavisi Nedir? Ürtiker Nasıl Geçer?

Ürtiker hastalığının esas tedavisi “antihistaminik” adı verilen alerji ilaçlarıdır. Bu ilaçlar günde 1 kereden 4 keze kadar kullanılabilir. Setrizin, loratadin, feksofenadin, ebastin gibi birçok farklı ürtiker ilacı türü bulunur. Ürtiker ilaçlarından bazıları uyku ve uyuşukluk yapabilirken 2. kuşak olarak adlandırılan alerji ilaçları uyku yapmaz.

Alerji ilaçları ürtiker tamamen geçene kadar kullanılmalıdır. Geçtikten sonra da akut ürtikerde tetikleyici maddeden uzak durmak kaydıyla ilaç kesilir ve tekrar atak olursa kullanılabilir. Kronik idiyopatik ürtiker yani geçmeyen ürtikerde ise alerji hapları kesilmeden uzun süre kullanılmalıdır.

Kronik idiyopatik ürtikerde alerji hapları günde 4 kez kadar kullanıldığı halde belirtiler kontrol altına alınamazsa “omalizumab” etken maddesini içeren “xolair” iğnesi kullanılır. Omalizumab, ürtikerde rolü büyük olan IgE maddesini engelleyerek işlev görür. (Xolair nedir, nasıl kullanılır?)

Xolair 300 mg veya 450 mg dozlarında tercih edilebilir. 300 mg ile başlanıp yeterli yanıt alınamazsa 450 mg’a geçilir. Alerji iğnesi ayda bir kez vurulur. 6 ay-1 yıl gibi bir süre kullanıldıktan sonra ürtiker kontrol altına alınabildiyse iğnenin araları uzatılır ve bir süre sonra tamamen kesilebilir. Ancak bu süreçler tamamen hastaya göre değişmektedir.

Ürtiker hastalığına anjiyoödem adı verilen dudakta, yüzde şişme durumu eşlik ederse alerji ilaçlarının yanında “kortizon” içeren hap veya iğnelerde kullanılmalıdır. Anjiyoödem ilerlemesi durumunda nefes darlığı gibi ciddi belirtilere yol açabildiğinden hızlı tedavi önemlidir.

Ürtiker (Kurdeşen) Hakkında Sık Sorulan Sorular