Frengi Nedir? Belirtileri, Evreleri, Nasıl Bulaşır?

Frengi Nedir?

Frengi veya diğer adıyla sifiliz, “Treponema pallidum” isimli bakterinin neden olduğu, cinsel yolla veya anne karnında bebeğe bulaşabilen bir enfeksiyondur.

Frengi hastalığı, deri, kalp ve damar sistemi, lenf damarları ve nörolojik sistem gibi birçok bölgeyi etkileyebilir. Sifiliz, tedavi edilmediğinde kalıcı birçok probleme hatta ölüme neden olabilir.

Sifiliz genelde başlangıçta deri döküntüleri şeklinde ortaya çıktığı için tanısı çoğunlukla cildiye hekimleri tarafından konulur.

Frengi, tüm dünyada birçok önlem alınmasına rağmen hala önemli bir sağlık sorunudur.

Frengi Belirtileri ve Evreleri (Resimli)

Erkekte frengi belirtileri ve kadında frengi belirtileri birbirleri ile benzerlik gösterir. Frengi edinsel yani sonradan ortaya çıkan ve konjenital yani anneden doğum sırasında bulaşan türü olarak ikiye ayrılır. Edinsel sifiliz yani yetişkinlerde oluşan sifilizin belirtileri, sifiliz evresine göre değişiklik gösterir.

Primer Sifiliz (1.Devir Sifiliz)

Sifiliz cinsel yolla bulaştıktan ortalama 3 hafta sonra genital bölgede genelde tek, ağrısız yara (ülser) ortaya çıkar. Bu yaranın adı “Şankır”dır. Şankır, sınırları belirli, ellendiğinde zemini karton sertliğinde, oval veya yuvarlak şekilli, parlak kırmızı tabanlı ve kenarları kalkıktır.

Erkeklerde sifiliz belirtisi, genelde penisin ucunda ve sünnet derisinde yara şeklinde olurken, kadınlarda sifiliz belirtisi en sık vajina dudaklarında ve perine adı verilen bölgede yara şeklindedir.

Şankır genital bölge dışında, ağız içi, parmaklar gibi vücudun diğer bölgelerinde de oluşabilir. Oluşan yaraya, genelde iki taraflı, ağrısız lenf nodu şişlikleri (lenfadenopati) eşlik eder.

Primer sifiliz döneminde tedavi uygulanmazsa 3-6 hafta sonra, tedavi edilirse birkaç gün içinde yara solarak iyileşir. Ancak şankır iyileşse bile tedavi edilmediğinde hastalık 2. aşamaya geçer.

Sekonder Sifiliz (2. Devir Sifiliz)

Sekonder sifiliz, tedavi uygulanmadığında bakterinin kan ve lenf sistemi yoluyla vücuda yayılması sonucu oluşur. Genelde şankır oluştuktan 1-3 ay sonra sekonder sifiliz aşamasına geçilir. Ancak bu süre 6 aya kadar uzayabilir.

Deri üzerinde döküntüler sekonder sifiliz hastalarının %80’inde ortaya çıkar. Başlangıçta kol, bacak, gövde, yüz, avuç içi, ayak tabanlarında yaygın, iki taraflı, kaşıntısız, pembe, kahverengi lekeler ortaya çıkar. Buna “rozeola sifilitika” adı verilir.

Bu döküntüden sonra da daha sivilce benzeri, üzerinde kepeklenmeleri olan, daha koyu döküntüler oluşabilir. Özellikle el içi ve ayak tabanında, keskin sınırlı, kahverengi-bakır rengi lekeler oldukça belirgindir. Bu lekelerin iç tarafında kepeklenmeler görülür. (Palmoplantar sifilid)

Saçlı deri çizgisinde döküntüler bir taç benzeri şekilde dizilebilir. (Korona veneris)

Burun kanadının kenarında, üzerinde yağlı kepekler olan sivilce benzeri döküntüler oluşabilir.

Ağız içinde kızarık bir zeminde, oval, sınırları belirgin, küçük yaralar ortaya çıkabilir. Buna da tıpta “plak müköz” adı verilir.

Bademciklerde kızarıklık, şişlik oluşarak boğaz iltihabı görünümüne benzeyebilir.

Genital bölgede ve kasık gibi kıvrım yerlerinde, üzerinde karnabahar şeklinde kalınlaşmaları olan lezyonlar ortaya çıkabilir. Buna “kondiloma lata” adı verilir ve bunlar oldukça bulaşıcıdır.

Bunların dışında frengide, tırnakta şekil değişikliği, saç dökülmesi (alopesi sifilitika), kaş kenarında dökülme gibi bulgular oluşabilir.

Latent Sifiliz

Tedavi edilmemiş 2. devir frengide, hastalık 3-12 hafta sonra kendiliğinden geriler ve hastalarda semptom olmadığı bir döneme girilir. Buna latent sifiliz adı verilir.

Latent sifiliz, 2. ve 3. dönem arasındaki evredir. Hastaların şikayeti yoktur sadece kan testlerinde pozitiflik saptanır.

Tedavi edilmemiş hastalarda, latent yani sessiz dönem, hastaların %70’inde yaşam boyu devam eder ve ileri evreye geçilmez. Ancak hastaların %30’unda 3. evreye ilerleme görülür.

Tersiyer Sifiliz (3. Devir Sifiliz)

Tersiyer sifiliz, antibiyotik tedaviler ile günümüzde oldukça seyrek görülmektedir.

Bu devirdeki hastaların yaklaşık %40’ında “gom” adı verilen, deri, ağız içi, genital bölge, karaciğer, böbrek, beyin gibi organlarda oluşabilen kitlelerin görüldüğü “geç benign sifiliz” ortaya çıkar.

Ancak hastaların %30’unda kalp ve damarların etkilendiği “kardiyovasküler sifiliz” , diğer %30’unda da sinir sisteminin etkilendiği “nörosifiliz” ortaya çıkar. Bu iki durum da oldukça ciddidir ve ölümcül olabilmektedir.

Konjenital Sifiliz

Konjenital sifiliz, frengi olan annenin karnındaki bebeğe enfeksiyon bulaşması ile ortaya çıkar. Özellikle 1 ve 2. dönem sifilizdeki annelerde bulaş daha sıktır.

Frengi bakterileri, gebeliğin 14. haftasından itibaren bebeğe plasenta yoluyla geçmeye başlar. Anne hamileliğin erken döneminde tedavi olduğunda bebeğe geçiş engellenebilir.

Gebelikte sifiliz olan bebeklerin %10’u 3-9 ay arasında düşükle kaybedilir. %10’u ölü olarak doğar, %20’sinde konjenital sifiliz oluşur ve %40’ı da sağlıklı doğar.

Konjenital sifilizin 2 yaşından erken ortaya çıkan formuna “erken konjenital sifiliz” , 2 yaştan sonra oluşanına da “geç konjenital sifiliz” adı verilir.

Bebeklerde, içi su dolu kabarcıklar, ateş, kanlı burun akıntısı, karaciğer ve dalak büyümesi, kansızlık, zatürre, böbrek hastalıkları, hareket etmede zorluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Frengi Nasıl Bulaşır?

Frengi veya sifilizin en sık bulaşma şekli cinsel ilişkidir. Özellikle korumasız cinsel ilişki sırasında bulaştıktan sonra diğer kişide hastalığın ortaya çıkması 10-90 gün arasındadır.

Diğer bir bulaşma şekli de anneden bebeğe gebelikte bulaşmasıdır. Tedavi edilmemiş ve sifilizi olan annelerin bebeklerine plasenta yolu ile bulaş görülebilir. Bebeklerin bir kısmı düşer, bir kısmı ölü doğar, bir kısmı sifiliz hastalığı ile doğar, bir kısmı da sağlıklı bir şekilde dünyaya gelir.

Frengi Tanısı Nasıl Konur?

Frengi tanısı, hastadan alınan bilgiler, muayene, kan testleri ve mikroskopik incelemeler ile koyulabilir.

Kanda seroloji adı verilen “Troponemal” (TPHA, FTA-ABS) ve “Non-troponemal” (VDRL, RPR) testlere bakılır. Bu testler sifiliz enfeksiyonunu veya geçirilmiş olduğunu gösterebilir.

Bunun dışında döküntü ve yaranın olduğu yerden alınan örneklerin “karanlık alan mikroskopisi” ile incelenmesi ile de tanı konabilir.

Frengi Tedavisi

Frengi hastalığın tüm evrelerinde ilk tedavi seçeneği “penisilin” antibiyotiğidir. Penisiline alerjisi olan kişilerde, doksisiklin, tetrasiklin, seftriakson kullanılabilir.

Erken evredeki sifiliz tedavisinde “benzatin penisilin” adı verilen iğne şeklinde antibiyotik tek seferde kalçadan yapılır. Bunun dışında “prokain penisilin” , 10 gün boyunca iğne şeklinde uygulanabilir.

Geç evredeki sifilizde, 3. dönemde ve kalp tutulumu olan hastalarda, “benzatin penisilin” bir hafta ara ile 3 kere vurulur.

Sinir sisteminin tutulduğu nörosifilizde ise “kristalize penisilin” 4 saatte bir damar yolu ile 10-14 gün boyunca uygulanır.

Sifiliz hastalarının cinsel partnerleri de hastalık açısından yüksek risk altındadır. Frengi semptomlarının ortaya çıkmasından önceki 90 günde cinsel ilişki yaşanan kişiler de muayene olmalı ve sonuç ne olursa olsun tedavi edilmelidir.

90 günden daha önce ilişkisi olan kişilerde düzenli kontrole gitmeli, sifiliz bulgusu saptanırsa tedavi edilmelidir.

Sifiliz tedavi edilse bile bağışıklık bırakmaz ve tekrar enfeksiyon geçirilebilir. Bu nedenle cinsel partneri çok olan kişilerde korunma oldukça önemlidir.