Yara İzi Nasıl Geçer?

Yara İzi Neden Olur? Yara İzi Çeşitleri

Yara izi tıptaki adıyla skar, ciltte yaralanma sonrası iyileşme sürecinin anormal olması nedeniyle deriden kabarık veya çökük oluşumlardır.

Yaş, genetik, yaranın büyüklüğü gibi birçok faktöre bağlı yara izi oluşumu değişiklik gösterebilir. Yanık, cilt travması, ameliyatlar, ağır cilt enfeksiyonları, dövme, piercing gibi durumlar yara izi oluşumunu tetikleyebilir. Yara izlerinin birden fazla türü bulunur:

Keloid: Keloid, daha çok koyu tenli kişilerde görülür ve genetik yatkınlık oldukça önemlidir. Yara izi, var olan yaranın da ötesine uzanarak sağlam deriyi etkiler. Daha çok omuz, üst kol, göğsün ortası ve yüzde oluşur. Oldukça kalındırlar ve eklem yerlerinde olduğunda hareketi bile engelleyebilirler.

Hipertrofik skar: Hipertrofik skar, sadece yaranın olduğu yerde oluşur, sağlam dokuya yayılmaz. Halk arasında kabarık yara izi olarak bilinen, hipertrofik skardır.

Atrofik skar: Atrofik skar, var olan yara dokusunun deriden daha çökük olması durumudur.

Yara İzi Nasıl Geçer? Eski Yara İzleri Nasıl Geçer?

Kortizonlu Kremler

Topikal kortikosteroidler olarak bilinen steroid içeren kremler, küçük veya orta büyüklükteki hipertrofik skarların tedavisinde kullanılabilir.

Ancak kremlerin sürüldükten sonra gazlı bez veya kapatıcı bir sargı ile kaptılması gerekir. Böylelikle var olan etki arttırılır. Kortizonlu kremin etkili olması için günde 2-4 kez kullanılması gerekir. Ancak günde 2’den fazla veya uzun süre kullanılması yan etkilere neden olabildiği için çok kullanışlı değildir.

İntralezyonel Steroid Enjeksiyonu

Yara izi içine kortizon içeren ilaçların enjekte edilmesi en sık kullanılan ve en etkili olan tedavilerden biridir.

Kortizon var olan iltihabı azaltır, fazla yara dokusunun yok olmasını tetikler. Bunun için en sık triamsinolon içeriğine sahip “Kenacort” adlı steroid kullanılır. Belli bir ordan sulandırılıp uygulanır. Yara dokusu deri seviyesine inene kadar işlem ayda bir tekrarlanır.

Lezyon içi kortikosteroid enjeksiyonunun en büyük dezavantajı çok ağrılı olabilmesidir. Ağrıyı azaltmak için öncesinde küçük bir lokal anestezi yapılabilir. Steroid enjeksiyonunun yan etkileri, deride incelme, sivilce oluşumu, leke oluşumu, sivilce oluşumudur.

Kompresyon Tedavisi ve Silikon

Kompresyon tedavisi, özellikle yerleşmiş hipertrofik yara izleri için uzun süredir kullanılan bir yöntemdir. Belli bir basınç oluşturan giysiler, bandajlar ve özel aletler kullanılabilir.

Silikon içeren tabakaların, yara izi üzerine uygulanması, zaman içerisinde kabarıklılığının azalmasını sağlayabilmektedir. Ancak bu süreler oldukça uzun olabildiğinden hastanın uygulamasında zorluklar oluşabilir. Var olan yara izi tedavisinin yanı sıra, riskli ameliyatlarda ve daha önce skar oluşmuş kişilerde, yara izi oluşmadan o bölgeye silikon tabakaların yapıştırılması, ilerleyen zamanlarda skar oluşma riskini azaltır.

Cerrahi

Diğer tedavilere yanıt vermeyen ve küçük, doğrusal olan skarlar, cerrahi yöntemlerle tamamen çıkarılabilir. Ancak cerrahi de cildi yaralayan diğer bir durum olduğu için ameliyat ile skar çıkarılması çok fazla tercih edilmez. Eklem bölgesinde oluşan skarlar hareket kısıtlılığı yarattığında, cerrahi yöntemlerin kullanılması zorunlu hale gelebilir. Z-plasti, W-plasti, lokal flep gibi cerrahi yöntemlerin yanı sıra deri altı/fasyal gerilim azaltıcı dikişler gibi gerilimi azaltan teknikler kullanılmalıdır.

Lazer Tedavisi

Lazer tedavisi özellikle diğer skar tedavileri sonrasında kalan kızarıklık, iltihap ve kaşıntıyı azaltmak için kullanılır. En sık kullanılanlar pulsed dye lazer ve karbondioksit lazerlerdir. Ablatif lazerler adı verilen dokuya hasar veren lazer türleri ise lezyon içine ilaç verilmeden önce o bölgeyi açmak için kullanılabilir.

Kriyoterapi

Soğuk gaz tedavisi olarak da bilinen kriyoterapi, yara izi tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Kriyoterapi, tek başına kullanılabileceği gibi skar içine steroid enjeksiyonu ile birlikte de kullanılabilir. Skar içine ilaç verilmeden önce sıkılarak hem o bölgenin yumuşamasına hem de hafif anestezik etkinin sağlanmasına katkıda bulunur.

PRP ve Dermabrazyon

PRP, özellikle deri seviyesinde olan yara izlerinde, renk eşitsizliklerini, kızarıklığı, iltihabı azaltmak için kullanılabilir. PRP, kişinin kanının alınıp, kök hücrelerin olduğu kısmının yara izi olan bölgeye enjekte edilmesidir. (PRP nedir, ne işe yarar?)

Dermabrazyon işlemi de, derinin üst tabakasının tıraşlanması şeklinde tanımlanabilir.

Lezyon İçi Enjeksiyonlar

Hem hipertrofik skarlar hem de keloidler için steroid enjeksiyonu dışında florourasil ve bleomisin gibi ilaçlar da yara izinin içine enjekte edilebilir. Ayrıca botoks uygulamaları da var olan kabarıklığı azaltarak etki gösterebilen diğer bir ajandır. Yapılan çalışmalarda verapamil adı verilen bir ilacın enjeksiyonun da steroid kadar etkili olabileceği belirtilmiştir.

Radyasyon Tedavisi

Keloid oluşumu daha çok yapısal ve genetik bir durum olduğundan, ameliyat sonrası iz kalma olasılığı çok yüksektir. Bu nedenle herhangi bir ameliyat sonrası, radyasyon tedavisi uygulanarak keloid oluşum riski azaltılır. Ameliyat sonrası dışında başka bir nedenle oluşan keloidlerde de radyasyon tedavisi uygulanabilir.

Yağ Dokusu Nakli

Yağ dokusu nakli veya transplantasyonu son dönemlerde yara izini iyileştirmek için kullanılmaktadır. Ancak bu durum oldukça yeni olup rutin kullanıma girmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Yara İzi Kremi

Yara izinin azalmasını ve geçmesini sağlayan bazı kremler bulunur. Ancak bu kremler, aşırı ve büyük olan izlerin geçmesinde fazla etkili değildir. Yara izi geçiren krem olarak en iyi bilinenlerden biri “Noscar” jeldir. Noscar jel içerisinde soğan ekstratı, allantoin ve heparin sodyum bulunur ve tüm yara izi çeşitlerinde kullanılabilir.

Günde birkaç kez yara üzerine masaj yapılarak iyice emilene kadar sürülmelidir. Yeni oluşan yara izlerinde daha etkilidir. Eski yara izlerinde ise tüm gece boyunca jel sürüldükten sonra üstü gazlı bez gibi bir ürünle kapatılır. Böylelikle kremin etkisi arttırılır. Noscar jel dışında piyasada bulunan diğer yara izi giderici kremler “Contractubex” , Hepatubex”, “Bariscus” jeldir.

Yara İzi Oluşumunu Önleme

Yara izi oluşumunu engellemek için, var olan yaranın hızlı ve doğru iyileşmesini desteklemek gerekir. İyileşme süresi üç haftadan uzun olduğunda hipertrofik skar veya keloid gelişme riski artar. Bu nedenle yara oluştuktan sonra bu bölge temiz ve nemli tutulmalıdır. Nemli kalması için o bölgenin gün içerisinde belli aralıklarla kapatılması veya uygun yara örtülerinin kullanılması, yara iyileşmesini hızlandırır.

Yaranın aşırı gerilmesini önlemek için yaranın da sabitlenmesi gerekir. Bu steril ve temiz olan bir bant yardımıyla yapılabilir. Yaranın etrafında sertleşmeler ve iz oluşumu fark edildiğinde hemen doktora gidilmeli ve steroid tedavisi olabildiğince erken başlanmalıdır.

Ameliyat izi oldukça sık görülebilen bir durumdur. Ameliyat izi oluşumu riski, cerrahın kullandığı tekniğe göre azaltılabilir. Ayrıca hasta da ameliyat sonrası o bölgeye silikon örtüler kullanabilir. Silikon örtüler yara izi oluşum riskini azaltabilmektedir.

Daha önce keloid veya hipertrofik skar gelişmiş olan kişiler, ameliyat sonrası iz oluşumun engellemek için olabildiğince o bölgeyi sabit tutmalıdır. Bu süre 3-6 ay gibi uzun olabilmektedir. Ayrıca riski olan kişilerin, cilde hasar veren piercing, dövme gibi işlemlerden kaçınması gerekir.