Liken Planus Nedir?

Liken Planus Nedir? Liken Planus Neden Olur?

Liken planus, en sık olarak 30-60 yaş arası orta yaşlı yetişkinlerde görülen, nedeni tam olarak bilinmeyen, mor renkli, papül olarak adlandırılan ciltte kabartıların görüldüğü kaşıntılı bir deri hastalığıdır.

Liken planus hastalığı, deriyi (kutanöz liken planus), ağız boşluğunu (oral liken planus), cinsel organları (penil veya vulvar liken planus), kafa derisini (liken planopilaris) veya tırnakları etkileyebilir.

Liken planus belirtileri, tepesi düz, çokgen şekilli, menekşe rengi, kaşıntılı kabarıklıklardır. Bu kabarıklıklar genellikle birkaç milimetre çapındadır, ancak daha büyük döküntüler oluşturmak için birleşebilirler. Yakından bakıldığında, kabarıklıkların üzerinde “Wickham çizgileri” olarak bilinen beyaz çizgiler görülebilir.

Liken planus en sık ayak ve el bileklerinin iç kısmında görülür. Ayrıca gövdede ve vücutta yaygın olarak görülebilir. Liken planus döküntüleri travma bölgelerinde oluşma eğilimindedir. Buna “koebner fenomeni” pozitif adı verilir. Özellikle cildi kaşıma sonrası, kaşınan yerlerde döküntüler çıkmaya başlar.

Genelde liken planusta kaşıntı şiddetlidir. İyileşirken de döküntünün olduğu yerlerde çoğunlukla “postinflamatuvar hiperpigmentasyon” adı verilen izler kalır.

Liken Planus Çeşitleri

Hipertrofik liken planus: Hipertrofik liken planusta farklı olarak döküntülerin üstündeki deri kalınlaşmış ve sertleşmiştir. Genelde yoğun bir kaşıntı vardır ve tipik olarak alt bacağın ön kısmında oluşur. Nadir olarak bu döküntünün üzerinden “skuamöz hücreli karsinom” adı verilen kanser oluşabilir.

●Anüler liken planus: Anüler liken planustaki mor döküntüler halka şeklindedir. Halkanın orta kısmındaki deri zamanla çökebilir. Penis, testis torbası, kasık, koltuk altı gibi yerlerde daha sık gözükmekle birlikte vücudun herhangi bir yerinde oluşabilir.

●Büllöz liken planus: Büllöz liken planuslu hastalarda var olan döküntülerin üzerinde veya etrafında su dolu kabarcıklar oluşur.

●Aktinik liken planus: Aktinik liken planus, deride oluşan döküntülerin üzerinde güneş hasarı meydana gelmesidir. Bu tür liken planus en sık Orta Doğu, Hindistan ve doğu Afrika’da görülmektedir.

●Liken planus pigmentosus: Liken planus pigmentosusda en sık güneşe açık olan bölgelerde grimsi kahverengi veya koyu kahverengi lekeler görülür. Kaşıntı diğer tiplere göre azdır veya hiç yoktur.

●İnvers liken planus: İnvers liken planus, tipik döküntülerin koltuk altı, kasık kıvrımları, meme altı alanı veya dirseğin büküldüğü iç kısım gibi kıvrım alanlarında görülmesidir. Döküntüler iyileştikten sonra iz kalma olasılığı daha yüksektir.

●Atrofik liken planus: Atrofik liken planus, tipik menekşe rengi döküntülerin olduğu bölgedeki derinin çökmesi ve incelmesi şeklinde görülen bir liken planus türüdür.

●Liken pilanopilaris: Liken pilanopilarisde kafa derisi ve saçlar etkilenir. Genelde zaman içerisinde etkilenen bölgedeki saçlar dökülür. O bölgedeki kafa derisi yara dokusu oluşturarak kalıcı kelliğe neden olabilir. (Liken pilanopilaris nedir? Nasıl tedavi edilir?)

Liken Planus Neden Olur?

Liken planus hastalığının nedeni tam olarak anlaşılamasa da bağışıklık sistemi hücrelerinin herhangi bir nedenden dolayı anormal davranarak bu döküntüleri oluşturduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca hepatit C virüsü ile bir ilişkisi olabileceği düşünülmektedir. “Likenoid ilaç döküntüsü” olarak adlandırılan durumda da herhangi bir ilacı kullanmaktan dolayı, liken planusa benzer döküntüler görülür.

Bazı ilaçların kullanılmasından sonra güneş ışığının vücuda temas etmesinden sonra liken planus gibi mor döküntüler meydana gelebilir. Bu ilaçlardan bazıları şunlardır:

• Tiyazid diüretikleri (Bir çeşit idrar söktürücü)
• Diltiazem (Bir çeşit kalp ilacı)
• Kinin
• Kinidin
• Tetrasiklinler (Bir çeşit antibiyotik)
• Etambutol (Bir çeşit verem ilacı)
• Klorpromazin (Bir çeşit epilepsi ilacı)
• Karbamazepin (Bir çeşit epilepsi ilacı)

Liken Planus Tedavisi

Derideki liken planus, zaman içinde kendi kendine iyileşebilmektedir. Bu nedenle kaşıntı ve kozmetik gibi bir problemi olmayan kişilerde tedavisiz hastalık izlenebilir. Ancak hastalarda genelde şiddetli bir kaşıntı olduğu için tedavi yapılması gerekir.

Liken planusun derideki döküntüleri için ilk sırada kullanılan “kortizon” içeren kremlerdir. Bu kremler günde 2 kez ve hafta içi kullanıp hafta sonu kullanmamak gibi ara vererek kullanılır. Tüm vücutta yaygın olarak görülen ve kremlerin sürülemeyeceği kadar çok döküntünün olduğu durumlarda “kortizon” içeren haplar veya iğneler kullanılabilir. Ancak bu tedavi sırasında hastaların tuzsuz ve şekersiz beslenmesi gerekir.

Özellikle hipertrofik liken planusta, döküntünün içerisinde direkt olarak 1-1.5 ayda bir “kortizon” enjekte edilebilir.

Kortizonlu ilaçlardan fayda görmeyen hastalarda “fototerapi” (ışık tedavisi) kullanılabilir. Bu tedavide genelde haftada 3 gün bir kabine girilerek güneş ışığına benzer tedavi edici bir ışık alınır.

“Asitretin” olarak bilinen retinoid türü bir ilaç da liken planus tedavisinde kullanılabilir. Bu ilaç kullanılırken ve bırakıldıktan sonra 3 yıl kadar gebe kalınmaması gerekir. Ayrıca her ay düzenli kontrollere gidilerek kan tahlili yapılmalıdır.

Kaşıntının kontrol altına alınması için de “antihistaminik” adı verilen kaşıntı ilaçları kullanılabilir.

Çok daha nadir olarak bazı seçilmiş hastalara “metotreksat” , “siklosporin” , “dapson” , “sülfasalazin” , “metranidazol” ve “hidroksiklorokin” adı verilen ilaçlar verilebilir.

Ağız içerisindeki liken planus tedavisinde en sık “kortizon” içeren ağız içine uygun jel ve kremler kullanılır. Bunun yanında gargaralar verilebilir. Liken planusta genelde yanaklarda beyaz çizgiler oluşur. Bunun yanında mor renkli kabartılar da görülebilir. Eğer hastanın ağız içinde bir şikayeti yoksa sadece görüntü için tedavi zorunlu değildir.

Liken pilanopilaris adı verilen saçların etkilendiği durumun tam olarak kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Hastalığın nasıl bir seyir izleyeceği önceden bilinemez. Tedavinin amacı, ek saç kaybını önlemek ve semptomları hafifletmektir. Skar adı verilen yara dokusunun geliştiği, saç köklerinin yok olduğu bölgelerde tekrar saç çıkışı olmaz. Liken pilanopilaris tedavisinde de en sık “kortizon” içeren losyonlar ve iğneler kullanılır.

Liken Planus Hakkında Sık Sorulan Sorular